Tôi không ưa 13 Lý Do Tại Sao (13 Reasons Why) và nhiều người cùng cảm nhận như tôi! Nếu bạn cũng thấy vậy, hãy biết rằng bạn không đơn độc. Để tôi giải thích vì sao loạt phim này bị nhiều khán giả chê bai. Cùng Chuyên Phim theo dõi bên dưới nhé!
Dựa theo tiểu thuyết của Jay Asher, 13 Lý Do Tại Sao kể về Hannah Baker kết thúc cuộc đời mình ở tuổi 17. Trước khi làm điều này, Hannah đã ghi âm 13 cuốn băng giải thích 13 lý do và 13 con người đã khiến cô đi đến quyết định đó. Từ đây, những góc khuất của tuổi trẻ được phơi bày.
Lời phê bình gay gắt nhất mà series đón nhận ngay từ đầu là cách nó khắc họa hành động tự sát. Thay vì làm nổi bật sự đau thương, 13 Lý Do Tại Sao lại khiến nó như màn trả thù tỉ mỉ. Hannah không nóng vội. Cô đã lên kế hoạch, ghi âm và đảm bảo những cuộn băng sẽ đến đúng tay những người mà cô nhắm đến sau khi cô mất. Cô thực hiện điều đó với cách cũ kỹ nhất – tống tiền. Ở đây là sự đe dọa phát tán những lời băng qua mạng xã hội (cảnh báo của Hannah trong băng 1, mặt A). Tuy nhiên, suốt 13 tập phim, một quá trình phức tạp được hé mở.
Dựa trên một cuốn tiểu thuyết chất lượng, phần đầu của series, dù không hoàn hảo, có cốt truyện lôi cuốn và táo bạo. Về mặt hình ảnh, nội dung và diễn xuất, mùa phim vẫn đạt yêu cầu. Quan trọng nhất, bộ phim không đi theo lối mòn phim thiếu niên mà vững vàng trong việc thực hiện sứ mệnh của mình: mang lại cái nhìn chân thực và không nhân nhượng về những kẻ thù vô hình trong thế giới của người trẻ, đặc biệt là lứa tuổi học trò, nhằm “khởi đầu cuộc đối thoại” về những vấn đề nhức nhối (“…start a conversation…” – đoạn intro, tập 1, mùa 1).
Thanh thiếu niên thường che giấu cuộc sống của mình. Không phải ai cũng có thể đọc vị người khác trong lúc họ đau khổ. Tình bạn đôi khi độc hại. Bạo lực học đường không phải lúc nào cũng đến từ những trận đánh đẫm máu. Người trẻ dễ bị cô lập về cảm xúc, ngay cả với cha mẹ họ… Từ một góc nhìn khác, cái kết mở của 13 Lý Do Tại Sao là nơi bắt đầu cuộc thảo luận. Sự tranh cãi chân thật trong mùa một thúc giục người xem suy ngẫm về cách xã hội xử lý vấn đề tự sát, xâm hại tình dục và bạo lực giữa người trẻ, dù chúng rất nhạy cảm.
Thực sự đáng tiếc khi hai phần tiếp theo của 13 Lý Do Tại Sao không giữ được điều đó. Khi Netflix quyết định sản xuất thêm, họ đã làm giảm thích thú của khán giả. Hai mùa phim đầy rẫy khuôn mẫu này không những tự mâu thuẫn mà còn phá hoại thông điệp của tác phẩm gốc và phần một, đẩy series vào một vùng tối của đạo đức giả.
Nói một cách công bằng, phần thứ hai của 13 Lý Do Tại Sao vẫn có những mặt tốt. Cảm xúc của mùa này cho thấy tự sát không chỉ là bi kịch của người mất, mà còn là nỗi ám ảnh với những người ở lại. Điều này trở nên rõ ràng khi Clay đối mặt với ảo ảnh của Hannah, buộc tội cô đã phá hủy cuộc sống của cậu và những người quanh cậu.
người còn lại. Mùa phim xoáy sâu vào những vấn đề tâm lý và cưỡng hiếp, cùng những rào cản mà nạn nhân phải đối mặt. Nỗ lực này cũng tái hiện lòng dũng cảm đã hình thành phong trào #Metoo ngoài đời. Dẫu vậy, chừng ấy vẫn không đủ để cứu vãn mùa phim.
Mùa 2 thể hiện sự chú trọng vào sứ mệnh nâng cao nhận thức ngay từ đầu. Đội ngũ sản xuất, và có lẽ cả Netflix, thực lòng với điều này khi tiếp tục series, dù họ vẫn coi trọng lợi nhuận (điều này đương nhiên). Nhưng cách thực hiện lại thiếu nhất quán, không giải quyết được vấn đề. Đây là một minh chứng cho việc có ý định tốt nhưng thực hiện tồi tệ.
Mùa 2 vừa thất bại, vừa nửa vời khi cố gắng gom góp mọi vấn đề xã hội vào phim, chỉ để chứng tỏ sự quan tâm. Đột nhiên, mọi nhân vật trong phim đều mang chứng bệnh tâm lý. Jay, lo âu. Jessica, sang chấn (PTSD). Justin, lạm dụng heroin vì trầm cảm. Alex, stress. Zack, tội lỗi với Hannah. Tyler, trầm cảm (có lẽ vậy). Cho nhân vật bị bệnh tâm thần không tự động khiến họ sâu sắc, đa chiều hay thuyết phục hơn. Điều này chỉ cho thấy biên kịch cạn ý tưởng và cần chất liệu gắn phim với xã hội, nhằm phục vụ nhu cầu “khiến người xem bàn luận”. Thế nhưng phim không khai thác chúng một cách sâu sắc hay đúng đắn.
Mấu chốt của mùa 2 đơn giản hóa vấn đề tự tử khi cho rằng đó chỉ là kết quả của bắt nạt và xâm hại. Trong nỗ lực cho thấy bạo lực là xấu, phim đặt súng vào tay Tyler và khuyến khích cậu ta xả súng vào bạn học. Nhưng quá trình dẫn dắt Tyler đến đây rất mâu thuẫn. Tyler không có tiền sử tâm lý, gia đình êm ấm, và có nhận thức tốt về an toàn súng ống, bị bắt nạt và cưỡng bức (phân cảnh nhà vệ sinh). Nghĩa là Tyler trải qua mọi chuyện giống Hannah nhưng lại chọn xả súng chứ không tự sát.
Chi tiết này không chỉ đơn giản hóa tự sát mà còn khiến người ta hiểu sai về kẻ xả súng. Đây thực sự là một vấn đề nhức nhối ở Mỹ và nếu bạn, là người nước ngoài, chưa thể cảm nhận hết độ bi kịch và phức tạp của vấn đề, điều đó không nên ngăn bạn tìm hiểu nguyên nhân khiến nó nan giải. Clay đứng trước họng súng của Tyler và thuyết phục cậu bằng… tình bạn, trong khi cậu ấy có đủ thời gian báo cảnh sát hoặc sơ tán mọi người, chỉ khiến cách phim khắc họa vấn nạn xả súng học đường thêm lệch lạc.
Việc cảm hóa kẻ xấu bằng tình bạn và đồng cảm không chỉ gây hiểu lầm trong xử lý tình huống, mà còn là một khuôn mẫu nhàm chán, phản ánh toàn bộ diễn biến mùa này. Bỏ qua yếu tố nghiêm túc và 13 Lý Do Tại Sao chỉ như một series dành cho tuổi teen khác về một nhóm trẻ gặp rắc rối điều tra một việc mà người lớn quanh họ tỏ ra vô dụng và lờ mờ không hiểu!
Ở một phân cảnh, bà Baker, mẹ Hannah, đưa ra danh sách các lý do sống do Hannah liệt kê. Cô chỉ tìm thấy 11 lý do, so với 13 lý do để chết. Phân cảnh này ngắn, nhưng đã bỏ qua sứ mệnh của bộ phim. Khi nói về cuộc sống sau tự sát, mùa 2 muốn chúng ta suy nghĩ lại.trước khi quyết định kết liễu đời mình, họ nói thẳng thừng với khán giả rằng điều đó chẳng có ý nghĩa gì.
Sai sót của mùa 2 lặp lại ở mùa 3. Được sản xuất để khôi phục danh tiếng của series, mùa 3 kéo 13 Lý Do Tại Sao vào quỹ đạo của phim teen thông thường. Những điều táo bạo đều biến mất khi câu chuyện tập trung vào bí mật và truy tìm người giết Bryce Walker. Bryce, nhân vật phản diện chính, cố gắng sửa chữa lầm lỗi. Cuối cùng, bất chấp nỗ lực, Bryce vẫn quay về bản chất độc ác. Vậy mùa 3 muốn khán giả thông cảm và tha thứ cho cậu ấy dựa vào điều gì đây? Lại một lần nữa, cho một kẻ tự mãn, cưỡng bức hàng loạt, dựng lên quá khứ và gia đình tồi tệ chẳng khiến nhân vật trở nên sâu sắc, thuyết phục hơn, chứ đừng nói đến việc mong mọi người đồng cảm. Và phủ nhận khả năng thay đổi của con người chỉ chứng tỏ nhà biên kịch đang bế tắc với kịch bản và cần một cú sốc gây chú ý.
Mùa 3 tiếp tục chèn thêm các chi tiết teen điển hình, như Monty (tự nhiên) là một người đồng tính kín và trầm cảm về điều đó (F..k!), Annie vừa chuyển đến nhưng nắm rõ mọi chuyện, che giấu cái ác của một người bạn vì người bị giết… khá đáng chết, cảnh sát thật sự tin lời một nhóm teen (mặc dù rõ ràng họ chẳng biết gì hoặc hiểu gì về chúng), một đám trẻ đóng vai bác sĩ tâm lý, và sức mạnh phi thường của tình bạn. Vậy thì 13 Lý Do Tại Sao giúp khán giả gặp vấn đề tương tự như thế nào với những thông điệp mâu thuẫn như vậy. Rõ ràng là họ không thể áp dụng cách nhìn thiếu sót của mình về tự sát và bệnh tâm lý.
Tóm lại, 13 Lý Do Tại Sao là series thích lợi dụng vấn đề thời sự để thu hút khán giả. Thực tế, dù cố ý hay vô tình, nó trở nên rất độc hại trong bối cảnh bệnh trầm cảm ngày càng trẻ hóa. Ban đầu, series không như vậy, thậm chí còn rất tiềm năng. Nhưng hướng đi sai và kịch bản yếu đã dần phá huỷ tiềm năng ấy. Phần 4 sắp tới là phần cuối của series và cốt truyện, đúng như dự đoán, là hậu quả từ những hành động ở mùa 3. Nhưng liệu đã quá muộn để cứu vãn bộ phim này?
