Từ vị thế là bộ phim không có ai đến xem, giờ đây, 12 Angry Men (1957) được công nhận là một trong những kiệt tác của điện ảnh Mỹ.
12 Angry Men (1957) có nội dung khá đơn giản: một thanh niên trẻ bị kết tội giết cha. 12 thành viên bồi thẩm đoàn phải quyết định xem bị cáo có tội hay không. Trong số đó, 11 người đồng ý rằng bị cáo có tội và đáng nhận án tử hình trên ghế điện. Tuy nhiên, chỉ có một người phản đối bản án. Và cả 12 người buộc phải thảo luận lại về quyết định xét xử. Cùng Chuyên Fim khám phá bên dưới nhé!
Dưới bàn tay đạo diễn cừ khôi Sidney Lumet, 12 Angry Men (1957) được coi là một tác phẩm kinh điển có giá trị bền vững về nghệ thuật kể chuyện, xây dựng nhân vật và mô tả mâu thuẫn, để lại dấu ấn quan trọng trong ngành điện ảnh Hollywood. Điều thú vị là khi ra mắt vào năm 1957, 12 Angry Men lại không thu hút khán giả. Tất nhiên, nhận thức về bộ phim giờ đã khác.
Đây là 12 lý do mà 12 Angry Men (1957) được xếp vào danh sách phim kinh điển của điện ảnh Mỹ.
Khám phá tiềm năng kịch tính của không gian chật hẹp
Trong 96 phút của 12 Angry Men, phần lớn diễn biến xảy ra trong phòng họp nóng nực, diện tích hạn chế, chỉ có một cái bàn, vài chiếc ghế, quạt hỏng và máy làm lạnh nước. 12 bồi thẩm đoàn bị buộc phải bàn bạc về bản án. Bên ngoài, cảnh sát vũ trang lặng lẽ đứng canh.
Khung cảnh ngột ngạt của 12 Angry Men khiến người ta liên tưởng đến những giây phút đối mặt với kẻ thù trong lòng biển sâu trong phim chiến tranh tàu ngầm. Đó là cảm giác căng thẳng tột độ khi họ chờ đợi xem liệu có bị phát hiện bởi những quả bom hẹn giờ từ quân địch hay không.
Trong 12 Angry Men, một quả bom hình tượng đứng sừng sững trong phòng, và tất cả cửa đều khóa chặt. 12 bồi thẩm đoàn không thể tìm sự đoàn kết như thủy thủ, nhưng hy vọng duy nhất của họ là hợp lực để chịu đựng sức công phá có thể xảy ra. Áp lực nặng nề được thể hiện qua những vầng trán nhễ nhại mồ hôi của 12 người bị giam cầm bên trong.
Những góc quay xuất sắc
Làm việc cùng Lumet, nhà quay phim Boris Kaufman, người đoạt giải Oscar qua tác phẩm On The Waterfront (1954) của đạo diễn Elia Kazan, bắt đầu 12 Angry Men với những góc quay nhẹ nhàng, gồm những cảnh rộng khi các bồi thẩm đoàn bước vào phòng và trao đổi xã giao, tạo ra cảm giác tích cực – khách quan, bình thường, hiền hòa. Nhưng khi cảm xúc phim thay đổi, góc máy cũng vậy.
Theo diễn biến câu chuyện, máy quay bắt đầu thay đổi, từ các góc nhìn từ trên cao đến ngang tầm, làm cho nhân vật hiện diện rõ ràng hơn trong khung hình.
Trong cận cảnh cuối, khán giả như bị cuốn sâu vào cuộc đối đầu dường như vô tận. Những góc quay rộng ban đầu chuyển sang cận cảnh để thể hiện rõ sự căng thẳng và giận dữ.
Diễn xuất đỉnh cao
12 Angry Men quy tụ những diễn viên xuất sắc của thời đó. Henry Fonda, với vai Davis, là người duy nhất bỏ phiếu vô tội cho bị cáo trẻ, là ngôi sao nổi bật trong dàn diễn viên. Tuy nhiên, dù màn trình diễn của ông xuất sắc, nó vẫn không thể vượt qua sự xuất thần của các diễn viên khác trong phim. Mỗi người đã dốc hết sức cho vai diễn của mình.
Hầu hết diễn viên của 12 Angry Men đều nổi tiếng qua các chương trình truyền hình. Thậm chí những tên tuổi lớn như Lee J. Cobb hay E.G Marshall cũng từng hợp tác trong mảng truyền hình dù dự án điện ảnh của Lumet đang quay. Tất cả đều tham gia vào các buổi luyện tập kéo dài tại một căn phòng, dù không quay phim ngày đó, để tạo nên bầu không khí ngột ngạt phải thể hiện trong tác phẩm.
Minh họa sống động của hệ thống pháp lý và khái niệm “nghi ngờ hợp lý”
Dù có những yếu tố pháp lý vượt ranh giới hiện nay, như việc giới thiệu dao hay suy đoán về kính của phụ nữ, 12 Angry Men vẫn được Hiệp hội Luật sư Mỹ xem là hình mẫu cho hệ thống tư pháp hoạt động. Các thành viên cấp cao của tòa án cho rằng phim đã truyền cảm hứng cho họ theo đuổi ngành luật. 12 Angry Men cũng được dùng làm ví dụ cho sinh viên ngành luật thảo luận và phân tích.
Bộ phim tài tình khi khiến khán giả tin rằng bị cáo vô tội, nhưng khi ngẫm lại, người xem có thể nghi ngờ rằng bị cáo đã phạm tội. Phim tập trung vào “nghi ngờ hợp lý” như một công cụ để minh oan cho kẻ tội phạm, nhưng cũng hỏi liệu việc để một kẻ tội phạm thoát khỏi vòng pháp luật có tốt hơn việc xử oan người vô tội?
Phim chính kịch xét xử không diễn ra trong phòng xử án
12 Angry Men mang lại góc nhìn mới cho thể loại chính kịch xét xử, trước khi thể loại này trở nên cũ kỹ và nhàm chán trong thời hiện đại. Sự xuất hiện của 12 Angry Men là một niềm vui bất ngờ. Bộ phim đã khác biệt bằng cách khai thác một mặt khác của các vụ xét xử.
Bộ phim năm 1954 không dùng các chi tiết quen thuộc như câu nói “phản đối”, không có nhân chứng quan trọng xuất hiện phút cuối, hay những cuộc kiểm tra chứng cứ. 12 Angry Men thể hiện cuộc tranh luận căng thẳng của bồi thẩm đoàn, khiến khán giả phải tự mình kết nối mọi thứ lại.
Sự phơi bày định kiến
Nhiều định kiến vẫn dai dẳng trong xã hội chúng ta nhanh chóng lộ diện trong không khí căng thẳng của phòng thẩm phán gồm 12 người, điển hình là sự bảo thủ và phân biệt của chủ nhà sửa xe hơi do Ed Begley thủ vai: bồi thẩm đoàn thứ 10. Khi cuộc tranh luận trở nên căng thẳng hơn, các thành viên dần bộc lộ những góc nhìn thiên lệch và bảo thủ, từ việc chế giễu sự hiểu biết của bồi thẩm đoàn thứ 9 (Joseph Sweeny) đến sự ngờ vực đối với nhân chứng ở tầng dưới hiện trường. Phim thẳng thắn đề cập tới phân biệt chủng tộc, giai cấp và nghề nghiệp, càng được lộ rõ khi các bồi thẩm đoàn thảo luận về bản án.
Sự thú vị mà các cảnh này mang lại cho khán giả nằm ở cách phản biện sắc bén đối đầu với mỗi định kiến hiện diện. Đó có thể là lời châm biếm hoặc đáp trả thẳng thắn khiến người phân biệt phải im lặng. Câu chuyện tiếp tục diễn ra như vậy. Một phân cảnh nổi bật là khi bồi thẩm đoàn thứ 10 (Ed Begley) gọi bị cáo là kẻ ngốc, thậm chí nói rằng “hắn ta còn không biết nói tiếng Anh rành rọt”. Ông ấy buộc phải im lặng trong xấu hổ khi bồi thẩm đoàn thứ 11 (George Voskovec), người gốc châu Âu không nói tiếng Anh, lên tiếng, gửi đi thông điệp rất rõ ràng tới kẻ kỳ thị.
Một tác phẩm điện ảnh vượt trội hơn phiên bản truyền hình
12 Angry Men (1957) là tác phẩm điện ảnh chuyển thể từ loạt phim truyền hình Twelve Angry Men (1954) do Reginald Rose viết kịch bản. Sau vài năm, nó được biên soạn lại để trở thành bộ phim điện ảnh năm 1957. Khi chỉnh sửa thành kịch bản điện ảnh, nguyên tác truyền hình của Reginal Rose hầu như không thay đổi đáng kể, ngoại trừ một vài chi tiết như các đoạn độc thoại hay tương tác nhân vật bị rút ngắn hoặc loại bỏ. Các cảnh làm nổi bật sự kỳ thị của bồi thẩm đoàn thứ 10 được xử lý tinh tế. Trong phiên bản truyền hình, bồi thẩm đoàn số 10 có một đoạn thoại dài xoáy vào các nhóm dân tộc thiểu số và việc sinh sản của họ. Ở phiên bản điện ảnh, điều này đã được loại bỏ và không ai cảm thấy bất tiện vì sự thiếu đó.
Điểm sửa đổi khác ở bản gốc của Rose là ý kiến của bồi thẩm đoàn thứ 6, một thợ sơn nhà khiêm nhường. Trong bản truyền hình, ông là người nêu thắc mắc về độ tin cậy của một trong những nhân chứng. Trong phiên bản điện ảnh, bồi thẩm đoàn thứ 9 thực hiện vai trò này. Đây được xem là lựa chọn hợp lý hơn, vì bồi thẩm đoàn thứ 9 luôn hiện lên là người đàn ông lớn tuổi, thông thái và có óc quan sát nhạy bén.
Angry Men khiến người xem muốn khám phá thêm tác phẩm của Sidney Lumet
Khi lần đầu thưởng thức 12 Angry Men (1957), khó ai ngờ đây là tác phẩm điện ảnh đầu tay của Sidney Lumet trong vai trò đạo diễn (trước đó, ông nổi tiếng với vai trò nhà biên kịch và sản xuất). Bộ phim thể hiện sự chắc tay của đạo diễn và trở thành minh chứng tiêu biểu cho cách kể chuyện thẳng thắn, không cần phô trương. Sau khi 12 Angry Men (1957) khép lại, khán giả có thể tìm đến hai bộ phim điển hình khác dưới bàn tay tài hoa của Lumet.
Khán giả có thể khám phá và đối chiếu
công việc are shared là bảo trì trade trong quân đội qua phim The Offence với Sean Connery và Ian Bannen, do Lumet thực hiện năm 1973. Nếu không, khán giả có thể xem thêm The Hill, một tác phẩm khác với sự tham gia của Sean Connery, thể hiện sự đấu tranh quyền lực trong quân đội.
9. 12 Angry Men có những lý luận hấp dẫn nhất từng xuất hiện trên màn ảnh
Khi căng thẳng dần tan biến, 12 Angry Men mang đến cho khán giả những màn đối thoại sắc bén giữa các nhân vật, đặc biệt là cuộc tranh cãi nảy lửa giữa bồi thẩm đoàn thứ 4 (E.G Marshall) điềm đạm và bồi thẩm đoàn thứ 3 (Lee J. Cobb) với bản tính độc đoán.
Cùng lúc, bồi thẩm đoàn thứ 5 (Jack Klugman) cố nén mình trước những lời ám chỉ về xuất thân. Bồi thẩm đoàn số 1 (Martin Balsam), cũng là người giám sát, biểu lộ sự bực bội khi vai trò của ông bị nghi ngờ, phù hợp với nét bất an nhân vật này mang từ đầu. Trung tâm của phim, bồi thẩm đoàn thứ 8 (Henry Fonda) quyết đoán đưa ra bằng chứng để thách thức những quyết định sai lầm.
Bộ phim khắc họa nhân vật một cách tinh tế
12 Angry Men chứa đựng nhiều kiểu nhân vật tiêu biểu trong xã hội (kẻ phân biệt chủng tộc, giám đốc khéo léo, nhân viên ngân hàng điềm tĩnh). Điều đặc biệt là khi họ bị đặt trong một không gian kín và cùng tương tác, tính cách thật sự của mỗi người dần rõ ràng. Khán giả không thể rời mắt, như thể theo dõi một chương trình thực tế.
Lấy ví dụ về sự giao tiếp giữa bồi thẩm đoàn thứ 2 (John Fiedler) nhút nhát và bồi thẩm đoàn thứ 3 nóng nảy, khi bồi thẩm đoàn thứ 2 dường như là một phiền toái nhỏ giữa lòng cuộc tranh cãi, nhưng chính sự ngờ vực của anh ta làm yếu đi lập luận của bồi thẩm đoàn thứ 3.
Bộ phim ngắn gọn và đầy hiệu quả
12 Angry Men chỉ với 96 phút, phim không làm người xem chán. Câu chuyện được kể gọn gàng, tránh sự lan man và các câu chuyện phụ. Dù có cơ hội để thêm vào các chi tiết về xuất thân hoặc chịu ảnh hưởng từ bên ngoài, nhưng câu chuyện vẫn được giữ tinh giản. Bộ phim như một võ sĩ hạng nhẹ nhưng có cú đấm mạnh mẽ.
12 Angry Men tập trung kể câu chuyện không cần thêm chi tiết cầu kỳ, vì điều sâu sắc đã có ngay trong mâu thuẫn chính của phim.
Kết phim rất mạnh mẽ và chân thực
“Thôi, chào nhé!”. Kết thúc mọi chuyện, góc quay phim trở về sự thoải mái ban đầu. Khán giả như được giải phóng khỏi sự bức bối khi 12 bồi thẩm viên bước ra khỏi tòa án, đắm mình vào không gian rộng rãi bên ngoài. Hai người dừng lại để chia sẻ vài lời. Khán giả biết tên họ và chứng kiến…Người này quay trở lại với cuộc sống thường nhật. Lúc này, người xem cảm nhận rõ sự chân thực đã làm cho bộ phim sống động trong thời gian qua. Không có tiếng vỗ tay, chẳng có cái vỗ lưng khích lệ nào, và cũng chẳng có khoảnh khắc hứa hẹn về tình bạn. Chúng ta chợt nhận ra rằng họ, những bồi thẩm viên, đã hoàn tất nghĩa vụ công dân và giờ sẽ trở về cuộc sống riêng, không cần lý do để gặp lại. Điều đó là không cần thiết.
Đây là khoảnh khắc nhắc nhở khán giả rằng các sự kiện trong phim thực sự tồn tại trong xã hội như một điều thường xuyên và bình thường đối với con người. Thật thú vị khi biết các luận điểm trong tác phẩm 12 Angry Men vẫn tồn tại và tái hiện ở nhiều nơi trên thế giới cho đến tận ngày nay.
Nguồn: Taste of Cinema
