Rom-com là từ viết tắt của thể loại phim tình cảm hài, xuất hiện từ khoảng thập niên 30-40. Trải qua thời gian, dù công thức vẫn được giữ nguyên, phong cách, nội dung và kỹ thuật đã có sự thay đổi. Nhiều làn sóng mới xuất hiện, các dòng phim trở nên phong phú hơn và hướng đến phục vụ nhu cầu giải trí đơn thuần của khán giả để tối ưu hóa lợi nhuận. Một số người cho rằng đó là những lý do khiến Rom-com dần trở nên lụi tàn, liệu điều này có đúng không? Cùng Chuyên Phim tìm hiểu bên dưới nhé!
Thời kỳ Hollywood hào nhoáng và thơ mộng – Kỷ nguyên hoàng kim của phim Rom-com
Thời kỳ hoàng kim của Hollywood (The Golden Age of Hollywood) kéo dài từ thập niên 20 đến cuối thập niên 40 với những tác phẩm kinh điển và một loạt siêu sao ra đời. Hollywood tại thời điểm đó đạt đỉnh cao với khoảng 400 bộ phim được sản xuất mỗi năm cho hơn 90 triệu khán giả Mỹ xem mỗi tuần. Ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ lúc bấy giờ đầy hào nhoáng, lộng lẫy và thơ mộng, cùng những bộ phim Rom-com đời đầu như His Girl Friday (Cô Gái Ngày Thứ Sáu – 1940), Bringing Up Baby (Nuôi Trẻ – 1938), The Philadelphia Story (1933)… gắn liền với những cái tên nổi tiếng như Cary Grant, James Stewart và Katherine Hepburn.
Hầu hết các bộ phim thời kỳ này đều có kịch bản chàng trai gặp cô gái, ban đầu trở thành bạn bè, rồi dần phát triển tình cảm, trải qua nhiều thử thách nhưng cuối cùng vẫn đến với nhau. Kịch bản của chúng cũng chứa nhiều chi tiết hài hước, những rắc rối, tai nạn gây cười để mang lại niềm vui cho khán giả. Dù đôi lúc có những điểm chưa hợp lý, nhưng diễn xuất, lời thoại, nhạc phim và các tình tiết cao trào đã làm lu mờ mọi thiếu sót. Rõ ràng, phim ảnh thời kỳ này là nơi khán giả tìm kiếm sự giải thoát khỏi thực tại, là nơi để thư giãn cuối tuần, chẳng ai muốn tới rạp chỉ để tìm lỗi và chứng kiến một câu chuyện bi kịch đầy máu me hay nước mắt. Đó cũng là lý do phim Rom-com chiếm ưu thế trong những năm 30-40.
Thời đại biến đổi của Hollywood thập niên 60-70 – Rom-com thoái trào lần thứ nhất
Thập niên 1970, tại Hollywood, một thế hệ đạo diễn trẻ đầy sáng tạo và năng động bắt đầu khẳng định vị thế của mình. Họ khai mở một giai đoạn mới cho điện ảnh Mỹ – giai đoạn Hollywood mới (New Hollywood) với cú hích đầu tiên là Bonnie and Clyde (1967). Các chủ đề như bạo lực, tội phạm, tình dục trở thành những nguồn cảm hứng bất tận cho đạo diễn. Họ biến những chủ đề này thành những tác phẩm xuất sắc, mang nghệ thuật vào và khán giả đại chúng cũng dần thay đổi gu thưởng thức. Đa phần tác phẩm điện ảnh giai đoạn này theo trường phái hậu cổ điển (post-classical), với cốt truyện phức tạp hơn so với phim trước đó, nhân vật cũng không rõ ràng về phân định tốt xấu, ranh giới giữa phản diện và chính diện bắt đầu mờ nhạt. Các cảnh tình dục và bạo lực cũng được đề cập trực diện hơn. Tiêu biểu cho thời kỳ này là các phim A Clockwork Orange (1971), The Godfather (1972), Jaws (1975)… Không thể phủ nhận đây đều là những bộ phim tuyệt vời trong lịch sử điện ảnh Mỹ và giúp nền điện ảnh trở nên đa dạng, phong phú hơn, tuy nhiên, việc các đạo diễn theo đuổi phong cách này cũng phần nào khiến dòng phim Rom-com bị lãng quên.
Cuối những năm 80 – đầu những năm 2000 – Rom-com hồi sinh và đột phá
Các đạo diễn như Rob Reiner, Roger Michell, Nora Ephron, Garry Marshall… có thể được coi là “vị cứu tinh” của Rom-com khi đã hồi sinh thể loại này vào cuối thập niên 80 và đầu thập niên 90. Sau khoảng ba thập kỷ bị lấn át bởi các thể loại phim bạo lực và tội phạm, Rom-com trở lại với sức đột phá, khởi đầu cho giai đoạn này là tác phẩm When Harry Met Sally (1989) của đạo diễn Rob Reiner. Với ngân sách vừa phải chỉ $16 triệu nhưng thu về hơn $92 triệu toàn cầu, đoạt giải Oscar cho Kịch bản xuất sắc nhất, When Harry Met Sally đã kích thích sự quan tâm của giới làm phim, khuyến khích họ đầu tư vào thể loại này.
Tiếp nối sau When Harry Met Sally là hàng loạt Rom-com kinh điển, quen thuộc với phần lớn khán giả như Pretty Woman (1990), Sleepless in Seattle (1993), My Bestfriend’s Wedding (1997), Shakespeare In Love (1998), Notting Hill (1999), 10 Things I Hate About You (1999)… Vào những năm 2000, người xem tiếp tục thưởng thức các tác phẩm Rom-com nổi bật như Bridget Jones’s Diary (2001), Love Actually (2003), 50 First Dates (2004), The Holiday (2006), The Proposal (2009)…
Dù công thức của những tác phẩm này vẫn khá tương đồng với thời kỳ đỉnh cao trước đó của Rom-com, nhưng qua thời gian, kịch bản đã được cải tiến với nhiều tình tiết kịch tính hơn và đối thoại thông thường nhưng dí dỏm, thông minh, lôi cuốn. Dù chỉ là hư cấu, khán giả, đặc biệt là phụ nữ, có thể nhìn thấy bản thân trong đó và dễ dàng đồng cảm với nhân vật. Ví dụ như Bridget Jones’s Diary, thu hút hàng ngàn phụ nữ tuổi 30 cùng thưởng thức, tạo sự đồng điệu đối với cuộc sống thực. Điều này chứng tỏ phim Rom-com thành công nhờ khéo léo đánh trúng tâm lý và lối sống của khán giả. Chi phí sản xuất không cao nhưng lại đạt doanh thu gấp 3-4 lần, làm nhiều đạo diễn không ngần ngại theo đuổi dòng phim này để phát triển sự nghiệp.
Từ 2008 đến nay – Kỷ nguyên của Siêu anh hùng, Rom-com có chết lần thứ hai?
Thật đáng tiếc khi Rom-com chưa kịp hồi sinh lâu dài đã phải đối mặt với một làn sóng mới: phim siêu anh hùng và hành động-khoa học viễn tưởng.
Năm 2008, khi phần đầu của Iron Man ra mắt, một kỷ nguyên mới cho dòng phim siêu anh hùng bắt đầu, kéo dài đến nay và có khả năng sẽ tiếp diễn mạnh mẽ trong nhiều năm tới. Kể từ Iron Man 1, Marvel gần như mỗi năm đều phát hành một hay vài bộ phim siêu anh hùng, và bất kể chất lượng, chúng luôn áp đảo phòng vé, lấn át thể loại khác. Với các nhân vật chính sở hữu năng lực đặc biệt, sức mạnh phi thường, các cảnh hành động hào hùng và kịch bản hài hước, dòng phim siêu anh hùng sớm thu hút đông đảo người hâm mộ ngay từ khi ra đời và ngày càng phổ biến hơn.
Bất kể chất lượng hay hiểu rõ nội dung, nhiều người vẫn chọn Avengers: Infinity War khi đến rạp.
Sự trỗi dậy của phim siêu anh hùng đã thúc đẩy nhiều studio và nhà sản xuất phim đổ xô theo đuổi dòng phim này. Đây là thể loại dễ mang lại lợi nhuận với nguồn thu khá ổn định. Dù doanh thu không như mong đợi, hiếm khi các nhà sản xuất chịu lỗ. Thêm vào đó, với sự phát triển kinh tế, vật giá tăng, chi phí dịch vụ leo thang, giá vé xem phim cũng tăng khiến yêu cầu của khán giả cao hơn. Khi đã bỏ ra khoảng 100k đồng để xem phim, ai cũng muốn thưởng thức một bộ phim xứng đáng với số tiền đó, và phim siêu anh hùng luôn là lựa chọn đáng tin cậy. Nhiều người thà xem cú búng tay của Thanos hơn là ngồi rạp xem một câu chuyện tình cảm quen thuộc.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là phim Rom-com đã hoàn toàn biến mất. Trong vài năm qua, vẫn có những phim Rom-com gặt hái thành công và được nhiều khán giả yêu thích như Midnight In Paris (2011), Friends With Benefits (2011), Crazy, Stupid, Love (2011), About Time (2013), Love, Rosie (2014), The Spectacular Now (2013)… Dù vậy, trước sự phát triển mạnh mẽ của phim siêu anh hùng và các thể loại hành động, khoa học viễn tưởng khác, những phim này chỉ đủ giữ cho dòng Rom-com tồn tại, chứ không thể đưa nó quay về thời kỳ huy hoàng trước đây. Dù sao, không thể hoàn toàn đổ lỗi cho dòng phim siêu anh hùng, vì sự thịnh suy của bất kỳ thể loại nào cũng phụ thuộc vào thị hiếu và sự đầu tư của các nhà làm phim. Vì vậy, tương lai của dòng phim Rom-com vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.
